W ostatnich tygodniach na polskim rynku rolnym zaobserwowano wzrost cen jęczmienia i rzepaku. Ceny jęczmienia paszowego wzrosły o 20 zł/t, osiągając poziom 780-870 zł/t, podczas gdy pszenżyto podrożało o 20 zł/t, osiągając cenę 780-830 zł/t. Równocześnie ceny rzepaku spadły o 60-90 zł/t, osiągając poziom 2240-2280 zł/t.
Przyczyny wzrostu cen jęczmienia
Wzrost cen jęczmienia jest częściowo efektem rosnącego zapotrzebowania na pasze zwierzęce, szczególnie w okresach przedświątecznych, kiedy produkcja mięsa i innych produktów zwierzęcych wzrasta. Jęczmień, jako jedno z głównych źródeł pasz, jest kluczowym składnikiem w dietach zwierząt hodowlanych, zwłaszcza w hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu. Zwiększone zapotrzebowanie na pasze napędza popyt na zboża paszowe, a w efekcie prowadzi do wzrostu ich cen. W okresie intensyfikacji produkcji zwierzęcej, takie zbiory i popyt na surowce paszowe mogą mieć decydujący wpływ na ceny jęczmienia.
Kolejnym czynnikiem, który wpływa na wzrost cen jęczmienia, są zmiany klimatyczne i niekorzystne warunki pogodowe w kluczowych regionach upraw. W ostatnich latach coraz częściej występują zjawiska ekstremalne, takie jak susze, silne opady deszczu czy mrozy w niewłaściwym czasie, które ograniczają plony. W szczególności w Europie, gdzie w wielu krajach jęczmień jest jednym z podstawowych zbóż, warunki pogodowe mogą znacząco wpłynąć na wielkość zbiorów. Ograniczona podaż z powodu zmniejszenia powierzchni upraw lub niższych plonów prowadzi do wzrostu cen na rynku, gdzie popyt na zboża pozostaje stabilny lub nawet rośnie.
Rynki międzynarodowe odgrywają ogromną rolę w kształtowaniu cen jęczmienia. Zmiany w globalnym handlu, takie jak napięcia handlowe, zmniejszenie eksportu z wiodących producentów (np. Rosja, Ukraina, Kanada) czy zmiany w politykach celnych, mogą znacząco wpłynąć na ceny. W ostatnich miesiącach sytuacja geopolityczna, w tym wojna na Ukrainie, miała wpływ na globalną podaż zboży, w tym jęczmienia, który jest istotnym towarem eksportowym tego kraju. Zakłócenia w łańcuchach dostaw oraz ograniczenia eksportowe zwiększają presję na ceny, szczególnie w krajach uzależnionych od importu zboża. Wzrost kosztów transportu i niepewność na rynkach międzynarodowych również przyczyniają się do wyższych cen.
Przyczyny wzrostu cen rzepaku
Ceny rzepaku są ściśle powiązane z cenami olejów roślinnych, zwłaszcza oleju rzepakowego, który znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, kosmetycznym oraz biodiesel. Wzrost cen olejów roślinnych na rynkach światowych, spowodowany rosnącym popytem i zmniejszoną podażą w kluczowych regionach upraw, bezpośrednio wpływa na ceny surowca, jakim jest rzepak. W 2024 roku zauważalny był wzrost cen oleju rzepakowego, co spowodowało wzrost zapotrzebowania na sam rzepak jako surowiec do produkcji olejów. Wysokie ceny olejów roślinnych zwiększają rentowność produkcji rzepaku, co przekłada się na wyższe ceny tego zboża na rynku.
W Europie, w tym w Polsce, Francji czy Niemczech, które są największymi producentami rzepaku, niekorzystne warunki pogodowe mogą poważnie wpłynąć na plony. Opóźnione zbiory, problemy z uprawami spowodowane suszami czy silnymi opadami deszczu wpływają na podaż rzepaku na rynku. W 2024 roku w Europie, a szczególnie we Francji, która jest jednym z liderów w produkcji rzepaku, opóźnione zbiory oraz zmniejszone plony w związku z niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi ograniczyły podaż tego surowca. Ograniczona dostępność rzepaku na rynku globalnym w wyniku niższych plonów w kluczowych regionach produkcji prowadzi do wzrostu cen.
Rzepak jest ważnym surowcem wykorzystywanym do produkcji biodiesla, który w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu jako alternatywa dla paliw kopalnych. Zwiększony nacisk na zieloną energię oraz zobowiązania wielu krajów do ograniczenia emisji CO2 powodują, że popyt na biopaliwa, w tym biodiesel, rośnie. Wzrost zapotrzebowania na biodiesel, a tym samym na rzepak, jest jednym z kluczowych czynników wpływających na wzrost cen tego zboża. Ponadto, w związku z rosnącym naciskiem na poprawę jakości powietrza i rozwój zielonej gospodarki, wielu producentów rzepaku zainwestowało w zwiększenie produkcji tego surowca przeznaczonego na biopaliwa, co dodatkowo podbiło ceny na rynku.
Ceny rzepaku są również wrażliwe na zmiany w globalnych rynkach surowców rolnych, a szczególnie na zmiany cen innych oleistych roślin, takich jak soja czy słonecznik. Wzrost cen soi i innych roślin oleistych na rynku światowym, spowodowany zmianami w produkcji i podaży, wpływa na wyższą konkurencyjność rzepaku. Jeśli ceny innych surowców roślinnych wzrastają, popyt na rzepak jako surowiec do produkcji olejów roślinnych może się zwiększyć, co prowadzi do wzrostu jego cen. Ponadto, niestabilność w globalnym handlu, zmiany w politykach handlowych czy embargo na produkty rolne w kluczowych krajach eksportowych mogą wpłynąć na globalne zapasy rzepaku, a tym samym na jego ceny.
