Umowa o wolnym handlu między Unią Europejską a grupą krajów Mercosur (Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj) to jedno z najważniejszych porozumień handlowych zawartych w ostatnich latach. Przez długi czas negocjacje dotyczące tej umowy budziły kontrowersje, a jej ostateczny kształt wywołuje obawy, ale i nadzieje na różne sektory gospodarki, w tym rolnictwo. Dla rolników w Unii Europejskiej, szczególnie tych, którzy działają w sektorze produkcji rolnej, umowa UE-Mercosur wiąże się z szeregiem wyzwań i możliwości, które będą miały wpływ na przyszłość europejskiego rolnictwa.
Spis Treści
Co to jest umowa UE-Mercosur?
Umowa o wolnym handlu między Unią Europejską a Mercosur została zawarta w 2019 roku po długotrwałych negocjacjach, jednak proces jej ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie UE jeszcze trwa. Mercosur to blok handlowy obejmujący cztery kraje Ameryki Łacińskiej – Argentynę, Brazylię, Paragwaj i Urugwaj. W ramach tego porozumienia obie strony zobowiązały się do zniesienia barier celnych, upraszczania procedur celnych oraz zwiększenia wymiany handlowej, co ma przyczynić się do wzrostu gospodarek zarówno krajów Mercosur, jak i Unii Europejskiej.
Jednym z głównych celów tej umowy jest promowanie wzrostu eksportu z Unii Europejskiej do krajów Mercosur, w tym produktów przemysłowych, technologii oraz usług. Z drugiej strony, Mercosur chce zwiększyć eksport swoich produktów rolnych do Europy, szczególnie w zakresie mięsa, soi, cukru, kawy, owoców i innych surowców rolnych.
Główne założenia umowy
Umowa UE-Mercosur przewiduje zniesienie lub obniżenie ceł na szeroki zakres towarów. W przypadku rolnictwa, kluczową kwestią jest handel produktami rolnymi. Kiedy umowa wejdzie w życie, Unia Europejska zgodziła się na stopniowe obniżanie ceł na produkty rolnicze, co pozwoli krajom Mercosur zwiększyć eksport do Europy.
- Zniesienie ceł: Kiedy umowa wejdzie w życie, znaczna część towarów rolnych z krajów Mercosur będzie mogła trafić na rynek UE z obniżonymi cłami. Dotyczy to m.in. mięsa wołowego, drobiu, soi, kawy, cukru, alkoholu (m.in. wino) oraz przetworów spożywczych.
- Kontyngenty eksportowe: Unia Europejska ustaliła limity na niektóre produkty rolnicze, takie jak mięso wołowe, soja czy etanol. Wprowadzono tzw. kontyngenty, które pozwalają na import określonej ilości produktów rolnych po obniżonych cełach. Po przekroczeniu tych limitów, cła zostaną przywrócone na standardowym poziomie.
- Ochrona wrażliwych sektorów: Aby chronić europejskich rolników, umowa przewiduje mechanizmy ochrony wrażliwych sektorów, takich jak produkcja mięsa wołowego, drobiu, a także niektóre sektory produkcji rolnej związane z roślinami, które mogłyby zostać dotknięte większym konkurencyjnym naciskiem ze strony towarów z Mercosur. W ramach tych mechanizmów niektóre produkty będą podlegały specjalnym ograniczeniom importowym.
Potencjalne korzyści dla europejskiego rolnictwa
Umowa UE-Mercosur niesie ze sobą wiele korzyści dla sektora rolnego w Europie. Choć głównie dotyczy ona otwarcia rynku UE dla produktów rolnych z krajów Mercosur, ma również pozytywny wpływ na europejskich rolników, szczególnie tych, którzy produkują towary, które będą mogły być eksportowane do Ameryki Łacińskiej.
- Wzrost eksportu europejskich produktów rolnych: Z umowy mogą skorzystać rolnicy, którzy zajmują się produkcją towarów, które cieszą się dużym popytem na rynkach Ameryki Łacińskiej, takich jak wino, ser, masło, oliwa z oliwek, a także produkty wysokiej jakości. Unia Europejska, otwierając rynki Mercosur, zyska dostęp do nowych rynków eksportowych, co będzie stanowić dodatkową szansę dla rolników i producentów żywności w Europie.
- Zmniejszenie kosztów produkcji: Obniżenie ceł na niektóre produkty importowane z Mercosur może również oznaczać korzyści dla europejskich rolników, którzy korzystają z tych surowców w swojej produkcji. Przykładem mogą być pasze dla zwierząt (soja), które mogą stać się tańsze i bardziej dostępne w wyniku zniesienia ceł.
- Zwiększenie konkurencyjności rolnictwa w UE: Dzięki otwarciu nowych rynków dla europejskich rolników, będzie możliwe zwiększenie konkurencyjności sektora rolniczego Unii Europejskiej. Eksport europejskich produktów rolnych może poprawić bilans handlowy, przyciągnąć inwestycje oraz wpłynąć na wzrost dochodów rolników.
Potencjalne zagrożenia dla europejskiego rolnictwa
Mimo korzyści, jakie niesie ze sobą umowa UE-Mercosur, pojawiają się również poważne obawy o wpływ tej umowy na europejskie rolnictwo. Przede wszystkim chodzi o potencjalny wpływ na wrażliwe sektory, które mogą zostać dotknięte wzrostem importu produktów rolnych z krajów Ameryki Łacińskiej.
- Zwiększenie konkurencji na rynku europejskim: Otwarcie rynku UE dla produktów rolnych z Mercosur oznacza wzrost konkurencji, zwłaszcza dla europejskich rolników zajmujących się produkcją mięsa wołowego, drobiu, soi czy cukru. Produkty rolnicze z Ameryki Łacińskiej często charakteryzują się niższymi kosztami produkcji, co daje im przewagę cenową na rynku europejskim.
- Wpływ na małych i średnich rolników: Dla wielu małych i średnich gospodarstw rolnych w Europie większa konkurencja z produktami importowanymi z krajów Mercosur może stanowić zagrożenie. Często produkcja rolnicza w krajach Ameryki Łacińskiej odbywa się przy niższych standardach ochrony środowiska, w tym przy stosowaniu tańszych, ale mniej ekologicznych metod produkcji. Rolnicy europejscy, którzy muszą przestrzegać bardziej rygorystycznych norm dotyczących dobrostanu zwierząt, ochrony środowiska i jakości żywności, mogą nie być w stanie konkurować cenowo z produktami z Mercosur.
- Problemy związane z jakością i bezpieczeństwem produktów: Produkty rolnicze z Mercosur mogą budzić obawy dotyczące ich jakości i bezpieczeństwa, zwłaszcza w kontekście stosowania pestycydów, hormonów wzrostu czy antybiotyków w produkcji. Takie praktyki w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej mogą nie spełniać standardów Unii Europejskiej, co może prowadzić do obniżenia jakości produktów dostępnych na rynku europejskim.
- Zagrożenie dla ochrony środowiska: Kwestie związane z ochroną środowiska są jednym z głównych punktów krytyki umowy. Rolnicy w krajach Mercosur korzystają z rozległych terenów rolnych, które są często zdobywane poprzez wycinanie lasów tropikalnych, w tym w Brazylii, co może prowadzić do dalszego wylesiania Amazonii. Wzrost eksportu produktów takich jak soja czy mięso wołowe może pogłębić ten problem, co wzbudza obawy o negatywny wpływ na klimat.
Działania, które muszą podjąć rolnicy UE
Aby dostosować się do zmieniających się warunków rynkowych wynikających z umowy UE-Mercosur, rolnicy w Unii Europejskiej będą musieli podjąć kilka działań, aby utrzymać konkurencyjność i stabilność swojego sektora:
- Dostosowanie produkcji do oczekiwań rynku – rolnicy mogą skoncentrować się na produkcji żywności o wyższej jakości, ekologicznej lub certyfikowanej, która spełnia europejskie normy. Produkty ekologiczne, lokalne i o wysokiej wartości dodanej mogą zyskać przewagę na rynku.
- Inwestycje w zrównoważoną produkcję – wprowadzenie bardziej zrównoważonych metod produkcji rolniczej, które uwzględniają ochronę środowiska i dobrostan zwierząt, pomoże zwiększyć konkurencyjność europejskiego rolnictwa w kontekście rosnącego importu.
- Wykorzystanie dotacji i subsydiów – rolnicy powinni korzystać z dostępnych funduszy i dotacji, aby zwiększyć innowacyjność i efektywność swojego gospodarstwa. Programy wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej mogą pomóc rolnikom w przystosowaniu się do nowych wyzwań związanych z rynkiem globalnym.
—
Umowa UE-Mercosur to ważny krok w kierunku zwiększenia współpracy handlowej między Europą a Ameryką Łacińską. Dla europejskiego rolnictwa oznacza to zarówno szanse, jak i wyzwania. Wzrost eksportu produktów rolnych z Unii Europejskiej oraz taniejsze surowce do produkcji rolnej to niewątpliwe korzyści. Z drugiej strony, rolnicy w Europie będą musieli stawić czoła wzrostowi konkurencji z krajów Mercosur, zwłaszcza w sektorach mięsa, soi czy cukru. Ostateczny wpływ umowy na rolnictwo w UE będzie zależał od tego, jak skutecznie rolnicy, instytucje europejskie oraz rządy państw członkowskich dostosują się do nowych warunków rynkowych.
